Một xã hội phát triển không thể thiếu những người tạo ra máy móc để xây dựng, sản xuất và vận hành. Và đó chính là vai trò của kỹ sư chế tạo máy.
Lịch sử hình thành và phát triển của ngành công nghệ chế tạo máy
Ngành công nghệ chế tạo máy là nền tảng của mọi hoạt động công nghiệp, đóng vai trò thiết yếu trong tiến trình phát triển của nhân loại. Từ những công cụ đá thô sơ đầu tiên, con người đã không ngừng cải tiến để tạo nên các hệ thống máy móc hiện đại. Sự ra đời của động cơ hơi nước vào thế kỷ 18 đã đánh dấu bước ngoặt lớn, đưa ngành cơ khí chế tạo bước vào thời kỳ công nghiệp hóa sâu rộng. Từ đó, ngành chế tạo máy phát triển mạnh mẽ với sự xuất hiện của máy tiện, máy phay, máy khoan, và hàng loạt công nghệ cơ khí chính xác.
Thế kỷ 20 chứng kiến làn sóng tự động hóa lan rộng cùng với sự ra đời của máy điều khiển số (CNC), robot công nghiệp và dây chuyền sản xuất tự động. Các quốc gia như Đức, Nhật Bản, Mỹ trở thành những cường quốc chế tạo máy, đóng góp nền tảng cho toàn bộ hệ thống sản xuất toàn cầu. Trong thế kỷ 21, ngành chế tạo máy tiếp tục đổi mới nhờ vào trí tuệ nhân tạo (AI), in 3D, mô phỏng kỹ thuật số (Digital Twin), sản xuất linh hoạt và dữ liệu lớn (Big Data).
Tại Việt Nam, ngành cơ khí chế tạo máy bắt đầu phát triển từ thời kỳ xây dựng đất nước sau năm 1975. Các nhà máy như Cơ khí Hà Nội, Z115, Trần Hưng Đạo… đã đào tạo nên thế hệ kỹ sư đầu tiên. Trong hai thập kỷ gần đây, cùng với làn sóng đầu tư FDI và hội nhập quốc tế, ngành chế tạo máy nước ta đã được hiện đại hóa mạnh mẽ. Kỹ sư ngày nay không chỉ biết vẽ tay hay vận hành máy tiện, mà còn sử dụng thành thạo phần mềm CAD/CAM, mô phỏng CAE, lập trình điều khiển tự động, xử lý dữ liệu và thiết kế tối ưu bằng AI.
10 trường đào tạo ngành cơ khí chế tạo máy tốt nhất tại Việt Nam hiện nay
- Đại học Bách Khoa Hà Nội
Điểm chuẩn 2023: 26,56 (Khối A00)
Ưu điểm: Cơ sở vật chất hàng đầu, giảng viên giàu kinh nghiệm, nhiều chương trình liên kết quốc tế.
Nhược điểm: Áp lực học tập lớn, yêu cầu nền tảng toán – lý cao. - Đại học Bách Khoa TP.HCM (HCMUT)
Điểm chuẩn 2023: 25,75
Ưu điểm: Gắn kết doanh nghiệp tốt, mạnh về thực hành và nghiên cứu ứng dụng.
Nhược điểm: Một số phòng thí nghiệm chưa đồng đều giữa các ngành. - Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM
Điểm chuẩn 2023: 24,60
Ưu điểm: Tập trung đào tạo kỹ sư thực hành, có nhiều chương trình robot sáng tạo.
Nhược điểm: Thiên về kỹ thuật ứng dụng, ít định hướng nghiên cứu chuyên sâu. - Đại học Công nghiệp Hà Nội
Điểm chuẩn 2023: 23,10
Ưu điểm: Sinh viên dễ kiếm việc làm, chương trình đào tạo gắn thực tiễn.
Nhược điểm: Chưa có nhiều dự án quốc tế. - Đại học Giao thông Vận tải
Điểm chuẩn 2023: 22,50
Ưu điểm: Mạnh về kỹ thuật cơ khí động lực, phù hợp với cơ khí ô tô và máy xây dựng.
Nhược điểm: Một số bộ môn còn ít tiếp cận công nghệ mới. - Đại học Bách khoa Đà Nẵng
Điểm chuẩn 2023: 23,70
Ưu điểm: Đào tạo kỹ sư chất lượng cao tại miền Trung, hợp tác doanh nghiệp tốt.
Nhược điểm: Ít cơ hội trao đổi quốc tế. - Đại học Lạc Hồng
Điểm chuẩn 2023: Xét học bạ
Ưu điểm: Từng vô địch Robocon châu Á, đào tạo theo hướng thực chiến.
Nhược điểm: Thương hiệu học thuật chưa mạnh trên quy mô toàn quốc. - Đại học Nha Trang
Điểm chuẩn 2023: 19,50
Ưu điểm: Mạnh về chế tạo máy thủy sản, nghiên cứu mang tính ứng dụng cao.
Nhược điểm: Chuyên ngành hẹp, không phù hợp nếu muốn phát triển đa lĩnh vực. - Đại học Hàng hải Việt Nam
Điểm chuẩn 2023: 21,75
Ưu điểm: Cung cấp kỹ sư cho ngành hàng hải – logistics, có chương trình học liên ngành.
Nhược điểm: Thiên về máy tàu, cần nỗ lực nếu muốn chuyển hướng ngành. - Đại học Kỹ thuật Công nghiệp – Đại học Thái Nguyên
Điểm chuẩn 2023: 19,00
Ưu điểm: Học phí thấp, môi trường học tập tốt, phù hợp sinh viên tỉnh.
Nhược điểm: Ít cơ hội thực tập tại các công ty lớn tại thành phố.
Ai là người phù hợp để theo đuổi ngành chế tạo máy?
Ngành chế tạo máy không đòi hỏi bạn phải là thiên tài toán học, nhưng chắc chắn yêu cầu một tinh thần kỷ luật, đam mê sáng tạo và thái độ học hỏi liên tục. Những bạn thích tìm hiểu nguyên lý hoạt động của máy móc, thích tháo lắp, mô hình kỹ thuật, hoặc yêu thích thiết kế sản phẩm cơ khí là ứng viên lý tưởng cho ngành này.
Kỹ sư chế tạo máy hiện đại không chỉ biết vẽ kỹ thuật hay vận hành thiết bị mà còn là người phân tích, tối ưu, sáng tạo hệ thống cơ khí phức tạp, làm việc nhóm và truyền đạt ý tưởng kỹ thuật cho các bộ phận khác. Ngoài tư duy logic, người học ngành này cần có kỹ năng sử dụng phần mềm kỹ thuật, đọc hiểu bản vẽ, mô phỏng vận hành và phân tích số liệu. Với những người ham học hỏi, thích tạo ra giá trị thực từ ý tưởng kỹ thuật – ngành này chính là sân chơi dài hạn.
Bạn sẽ được học gì khi theo học ngành công nghệ chế tạo máy?
Trong chương trình đào tạo ngành công nghệ chế tạo máy, sinh viên sẽ được học đầy đủ từ cơ bản đến nâng cao, từ lý thuyết đến thực hành và ứng dụng số. Giai đoạn đầu là các môn cơ sở ngành như Vật lý kỹ thuật, Toán kỹ thuật, Vẽ kỹ thuật, Cơ học ứng dụng, Cơ học kết cấu. Tiếp theo là các học phần cốt lõi như Nguyên lý máy, Chi tiết máy, Công nghệ chế tạo, Máy công cụ, Hệ thống thủy lực – khí nén, Vật liệu kỹ thuật, Công nghệ khuôn mẫu, Công nghệ CAD/CAM/CNC.
Sinh viên cũng sẽ được đào tạo kỹ năng sử dụng phần mềm mô phỏng kỹ thuật như SolidWorks, Inventor, CATIA, ANSYS, MasterCAM, MATLAB/Simulink. Các trường hiện nay còn tích hợp học phần tự động hóa, lập trình PLC, kỹ thuật điều khiển và mô hình hóa ảo (AR/VR), công nghiệp 4.0.
Ngoài kiến thức kỹ thuật cứng, bạn còn được rèn luyện các kỹ năng mềm như làm việc nhóm, quản lý dự án, thuyết trình kỹ thuật, báo cáo thiết kế, tổ chức sản xuất. Những kỹ năng này cực kỳ quan trọng khi làm việc thực tế trong nhà máy hoặc môi trường công nghiệp hiện đại.
Định hướng nghề nghiệp của nghành đối với sinh viên năm cuối
1. Hướng Thiết kế – Nghiên cứu – Chế tạo
- Đào tạo kỹ sư có khả năng thiết kế chi tiết máy, cụm máy, hệ thống cơ khí.
- Làm chủ phần mềm kỹ thuật như SolidWorks, Inventor, AutoCAD, Ansys, Creo…
- Thực hiện mô phỏng, tính toán động học, kết cấu, truyền động.
Môn học tiêu biểu:
- Thiết kế máy nâng cao
- Mô phỏng cơ học với Ansys / Abaqus
- Thiết kế khuôn ép nhựa/dập
- Hệ thống truyền động cơ khí
- Học phần mềm SolidWorks / Inventor / NX / Creo
- Đồ án thiết kế máy, cơ cấu tự động
Định hướng nghề nghiệp:
- Kỹ sư thiết kế sản phẩm cơ khí
- Kỹ sư R&D trong nhà máy hoặc công ty chế tạo máy
- Kỹ sư mô phỏng – phân tích kết cấu (CAE)
- Làm việc tại các trung tâm thiết kế, viện nghiên cứu hoặc công ty xuất khẩu thiết kế
2. Hướng Gia công – Sản xuất – Quản lý công nghệ
- Đào tạo kỹ sư làm việc trực tiếp trong nhà máy, phân xưởng.
- Làm chủ công nghệ gia công cơ khí, máy CNC, quản lý quá trình sản xuất, bảo trì thiết bị.
Môn học tiêu biểu:
- Công nghệ CNC nâng cao
- Lập trình và mô phỏng gia công (MasterCAM / NX CAM)
- Công nghệ CAD/CAM tích hợp
- Quản lý sản xuất công nghiệp
- Kỹ thuật bảo trì và quản lý bảo dưỡng thiết bị
- Đồ án công nghệ chế tạo / khuôn mẫu
Định hướng nghề nghiệp:
- Kỹ sư vận hành, lập trình và quản lý máy CNC
- Kỹ sư công nghệ sản xuất, QA/QC
- Kỹ sư bảo trì thiết bị, TPM
- Làm việc tại nhà máy, xưởng chế tạo, khu công nghiệp
Đừng lo lắng quá vì không biết phải chọn hướng nào cho tương lai. Câu chuyện học 1 đường ra làm 1 nẻo rất chi là bình thường sau khi tốt nghiệp Đại Học
Cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp ngành công nghệ chế tạo máy
Sinh viên tốt nghiệp ngành công nghệ chế tạo máy có thể làm việc trong nhiều lĩnh vực: sản xuất ô tô – xe máy, hàng không, đóng tàu, cơ khí chính xác, khuôn mẫu, thực phẩm, điện tử, vật liệu, năng lượng, bao bì, thiết bị y tế, công nghiệp nhẹ và công nghiệp quốc phòng.
Vị trí công việc cụ thể gồm: kỹ sư thiết kế cơ khí, kỹ sư vận hành và bảo trì thiết bị, kỹ sư công nghệ sản xuất, kỹ sư R&D, chuyên viên mô phỏng CAE, lập trình viên máy CNC, lập trình viên PLC, kỹ thuật viên bảo trì robot, kỹ sư khuôn mẫu, cán bộ quản lý sản xuất và chuyên gia chuyển giao công nghệ.
Ngoài ra, bạn còn có thể làm trong lĩnh vực giáo dục, giảng dạy kỹ thuật, tư vấn giải pháp cơ khí, làm việc tại các công ty nước ngoài hoặc đi xuất khẩu lao động kỹ thuật chất lượng cao sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức hoặc Canada.
Thu nhập khởi điểm phổ biến từ 9 – 15 triệu đồng/tháng. Với kỹ sư có kinh nghiệm, mức lương có thể đạt từ 20 – 35 triệu/tháng hoặc cao hơn nếu làm ở các vị trí trưởng bộ phận, kỹ sư giải pháp hoặc kỹ sư làm việc tại công ty đa quốc gia.
Với sự phát triển của công nghiệp hiện đại, nhu cầu tuyển dụng kỹ sư chế tạo máy luôn tăng. Nếu bạn thực sự đam mê, có ý chí cầu tiến và không ngại học hỏi, ngành này sẽ là một trong những lựa chọn nghề nghiệp bền vững và thu nhập tốt nhất trong lĩnh vực kỹ thuật.
Nếu bạn đã là sinh viên cơ khí chế tạo máy thì khóa học Solidworks và Inventor với quy trình tập đoàn bạn nên tham khảo
